لطفاً وارد حساب کاربری خود شوید. 
4 فیلم اقتباسی ایرانی | معرفی آثار دسترس‌پذیر برای ناشنوایان
ادبیات و سینما در ایران
از رمان تا پرده نقره‌ای و دسترس‌پذیری برای ناشنوایان
اقتباس در سینمای ایران همواره پلی بوده میان ادبیات و واقعیت اجتماعی. وقتی فیلمی بر اساس یک متن ادبی یا تاریخی ساخته می‌شود، تلاش شده تجربه بصری‌ـ‌روایی را به فرهنگی متفاوت منتقل کند. امروز، با دسترس‌پذیری برای جامعه ناشنوا، این تجربه معنای جدیدی پیدا کرده است.
در این مقاله سراغ چهار اثر مهم می‌رویم که زیرنویس مخصوص ناشنوایان دارند و مروری می‌کنیم هم بر کتاب هم فیلم، و سپس تفاوت‌ها و شباهت‌هایشان را بررسی می‌کنیم.
١) شب‌های روشن(١٣٨١)
کارگردان: فرزاد موتمن | بازیگران: هانیه توسلی، مهدی احمدی
خلاصه فیلم:
دو انسان تنها در چهار شب سرنوشت‌ساز، به هم نزدیک می‌شوند و در مسیر عشق و انتظار، هرکدام با بخش‌هایی از خود مواجه می‌شوند.
عکس هانیه توسلی و مهدی احمدی در شب های روشن
کتاب اصلی: «شب‌های سپید» (White Nights)
نویسنده: داستایوفسکی (۱۸۴۸) | مترجم: سروش حبیبی
خلاصه کتاب: مرد تنها در سن‌پترزبورگ، ۴ شب با ناستنکا حرف می‌زنه.
تفاوت‌ها و شباهت‌ها:
فیلم به ساختار زمانی و گفت و گوهای طولانی کتاب وفادار است اما روایت محیطی و فضای ایرانی شده آن حس بومی و امروزی به مخاطب می‌دهد.
نقد:
اقتباس هوشمندانه‌ایست که با مینیمالیسم بصری، بازی کنترل‌شده بازیگران و فضاسازی شبانه تهران، تنهایی شهری را دقیق بازتاب می‌دهد. ریتم آهسته برای برخی مخاطبان چالش‌برانگیز است اما انتخاب آگاهانه‌ای در راستای درون‌گرایی اثر محسوب می‌شود. در مجموع، وفاداری مفهومی به داستایوفسکی و بومی‌سازی موفق نقطه قوت فیلم است.
برای تماشای قسمتی از سینمایی شب‌های روشن کلیک کنید
فیلم شب‌های روشن برگرفته از داستان کوتاه «شب‌های روشن» اثر فئودور داستایوفسکی است
٢) پل خواب (۱۳۹۳)
کارگردان: اکتای براهنی | بازیگران: ساعد سهیلی، هومن سیدی، آناهیتا افشار
خلاصه فیلم:
شخصیت اصلی فیلم شهاب در آستانه ازدواج با نامزدش است. شرایط اقتصادی و مالی او باعث می شود به اتفاق دوستش وارد یک معامله تجاری شود اما در کمال ناباوری پول‌های او را بالا می‌کشند. شرایط سختی بر زندگی او حاکم می شود. پول بهره‌ای می‌گیرد و از پرداخت اقساط آن هم عاجز می‌شود. طلبکاران او را راحت نمی‌گذارند. پدرش که دبیر مدرسه است وارد ماجرای او می‌شود. نامزدش نیز او را تحت فشار قرار می‌دهد. شهاب تحت تاثیر این فشارها دست به کار عجیبی می‌زند.
آناهیتا افشار و ساعد سهیلی در فیلم پل خواب
کتاب اصلی: «جنایت و مکافات»
نویسنده: داستایوفسکی (۱۸۶۶) | مترجم: اصغر رستگار
کتاب: ماجرای مردی است که به‌خاطر باورهایش دست به جنایت می‌زند، عذاب وجدان می‌کشد و دچار بحران اخلاقی می‌شود
تفاوت‌ها و شباهت‌ها:
فیلم ساختار جرم و عذاب وجدان کتاب را حفظ کرده اما زمینه را به جامعه شهری و بحران اقتصادی ایران منتقل کرده است.
نقد:
اکتای براهنی در اولین ساخته‌اش در مقام کارگردان به سراغ اقتباس کتاب «جنایت و مکافات» رفته که تصمیم شجاعانه‌ای است. فیلم در بازآفرینی اتمسفر فشار روانی و اخلاقی «جنایت و مکافات» موفق عمل می‌کند و بازی‌ها، به‌خصوص از سوی ساعد سهیلی و هومن سیدی، پرتنش و باورپذیرند. بااین‌حال، برخی فرازهای روایی و ضرباهنگ ناپایدار باعث می‌شود تعلیق در لحظاتی افت کند. پل خواب اثر جاه‌طلبانه، تلخ و اجتماعی‌ای است که ظرفیت بیشتری برای پرداخت شخصیت‌ها داشت.
پوستر سینمایی پل خواب
فیلم پل خواب براساس رمان «جنایت و مکافات» اثر داستایوفسکی ساخته شده است.
٣) داش آکل (۱۳۹۶)
کارگردان: محمد عرب | بازیگران: حسین یاری، مهران غفوریان، هلیا امامی، فاطمه گودرزی
خلاصه فیلم:
داش‌آکل برگرفته از کتاب سه قطره خون (مجموعه داستان کوتاه) اثر صادق هدایت رابطه عاشقانه‌ای را روایت می‌کند که لوطیان و قداره کشان آواز عشق مرجان را هنوز بعد از سال‌ها روایت می‌کنند…
تصویر هلیا امامی و حسین یاری در داش آکل
کتاب اصلی: «سه قطره خون» | نویسنده: صادق هدایت (۱۳۱۱)
کتاب: داستانی کلاسیک در ادبیات فارسی ـ عشق، غرور، مردانگی.
تفاوت‌ها و شباهت‌ها:
بازآفرینی شخصیت پردازی کلاسیک صادق هدایت به روز شده و روایت ساده‌تر شده تا جذب مخاطب معاصر تسهیل شود.
نقد:
اثر تلاش می‌کند فضای اسطوره‌ای، مردانگی سنتی و تراژدی عشق هدایت را با زبان تصویری معاصر بازتعریف کند. طراحی صحنه و لباس قابل‌توجه است اما روایت گاهی به‌جای عمق روانشناختی، به سطح ملودرام نزدیک می‌شود. همچنان، احترام به متن اصلی و ایجاد هویت بصری مستقل نقطه مثبت پروژه است.
تصویر بازیگران اصلی فیلم
فیلم از داستان کوتاه «داش آکل» اثر صادق هدایت اقتباس کرده است.
۴) خواهران غریب (۱۳۷۴)
کارگردان: کیومرث پوراحمد | بازیگران: خسرو شکیبایی، افسانه بایگان، لادن طباطبائی
خلاصه فیلم:
دو خواهر دوقلو (نرگس و نسرین) که از بچگی جدا شدن، در اردوی مدرسه همدیگه رو پیدا می‌کنن و جاشون رو با هم عوض می‌کنن تا مامان و باباشون آشتی کنن.
تصویر زنده یاد خسرو شکیبایی در فیلم خواهران غریب
کتاب اصلی: «دو لوتا» | نویسنده: اریش کستنر (آلمانی، ۱۹۴۹)
خلاصه کتاب: لوئیزه و لوتا در اردوی تابستونی همو می‌بینن و نقشه می‌کشن.
تفاوت‌ها و شباهت‌ها:
فیلم حال و هوای ایرانی به روایت کودکانه کتاب می‌دهد و ضمن وفاداری به ساختار اصلی داستان، طنز و احساسات بومی را تقویت می‌کند.
نقد:
یکی از نمونه‌های موفق اقتباس خانوادگی در سینمای ایران است که با لحن انسانی، بازی‌های صمیمانه و موسیقی ماندگار، فضای رمانتیک و کودکانه اریش کستنر را به خوبی منتقل می‌کند. گاهی روایت ساده‌سازی می‌شود اما این انتخاب با هدف مخاطب کودک طبیعی است. فیلم هنوز هم از نظر حس‌وحال نوستالژیک و کارگردانی گرم، قابل احترام است.
«مادر من» ترانه‌ای فارسی از ساخته‌های ناصر چشم‌آذر است که اولین بار در فیلم خواهران غریب با صدای خسرو شکیبایی خوانده شد. متن ترانه سرودهٔ خسرو شکیبایی و کیومرث پوراحمد است. گویا علاقهٔ شکیبایی به مادرش باعث شد که او پیشنهاد اجرای این قطعه را به پوراحمد بدهد.
تماشای ترانه مادر من با زیرنویس فارسی مخصوص ناشنوایان
اقتباس در سینما تنها انتقال یک داستان از متن به تصویر نیست؛ بازآفرینی جهان ادبی در قالب تجربه‌ای تازه‌ست. این چهار فیلم نمونه‌هایی‌اند از مواجهه سینمای ایران با ادبیات کلاسیک، جایی که روایت‌ها از صفحه کتاب جدا می‌شوند و در چارچوب فرهنگ و زمانه ما شکل تازه می‌گیرند.
علاوه بر ارزش هنری، امروز نسخه‌های دسترس‌پذیر این آثار برای مخاطبان ناشنوا فرصتی فراهم کرده تا تجربه دیدن فیلم‌ها گسترده‌تر و بیشتری را داشته باشند؛ تجربه‌ای که نشان می‌دهد ادبیات و سینما زمانی کامل‌تر دیده می‌شوند که همه امکان همراهی با آن‌ها را داشته باشند.
سوالات متداول
1)فیلم اقتباسی یعنی چی؟
فیلم اقتباسی اثریه که بر اساس کتاب، داستان کوتاه، افسانه تاریخی یا روایت واقعی ساخته شده و متن اصلی رو به زبان سینما ترجمه می‌کنه.
2) کدوم یکی از این سینمایی ها دسترس پذیر شده؟
هر چهار فیلم با زیرنویس مخصوص ناشنوایان همین الان در سایت لیندو فیلم در دسترسه
لینک خواهران غریب(به زودی)
لینک داش آکل(به زودی)
لینک شب های روشن
لینک پل خواب
3) چرا دسترس‌پذیری برای ناشنوایان مهم است؟
برای اینکه همه تماشاگران بدون محدودیت بتوانند به هنر و فرهنگ دسترسی داشته باشند و تجربه کامل سینمایی داشته باشند.
بهترین اثر اقتباسی سینمای ایران از نظر شما چیه؟
اشتراک‌گذاری
نقد و بررسی
نظرات خوانندگان